گیاه پنبه و دانستنی های آن

در دنیایی که در آن زندگی می کنیم، عجایب بسیاری وجود دارد. یکی از این عجایب در بین گیاهان، پنبه است. پنبه یکی از پرکاربرد ترین محصولات کشاورزی محسوب می شود که ظاهرا هیچ شباهتی به یک گیاه ندارد. انسان ها بیش از 7000 سال است که پنبه را می شناسند و از آن در صنعت نساجی، فیزیک، پزشکی و … استفاده می کنند. این گیاه در اقلیم گرم و خشک کشت می شود و بسیار به شوری خاک مقاوم است. از این گیاه در کنار پشم و ابریشم در صنعت نساجی استفاده می شود. ولی آیا پنبه فقط این کاربرد اولیه و ساده دارد؟

شاید کمتر در مورد خواص دارویی پنبه شنیده باشید. این در حالی است که گیاه پنبه به عنوان یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان بیماری های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. جالب است بدانید که گل پنبه منبع شهد گوارایی برای زنبورهای عسل است که از آن عسل پنبه به دست می آید که یکی از عسل های درمانی و محبوب در دنیا است. عسل پنبه خواص بی نظیری دارد.

پنبه گیاهی چند ساله و از تیره پنیرک است اما به صورت گیاه یک ساله در زراعت کاربرد دارد. این گیاه درختچه هایی به طول 60 تا 200 سانتی متر دارد. در ابتدای رشد، این گیاه گل های فراوانی دارد که یا به علت تعداد زیاد آن ها یا دلایل دیگر تعدادی از آن ها ریزش کرده و آن ها که باقی می مانند پس از خشک شدن گل، پنبه شروع به رشد می کند.

پنبه مرغوب سفید رنگ است یا کرم روشن. اما شاید در رنگ های زرد تا قهوه ای هم یافت می شود. این موضوع به آب و هوا هم بستگی دارد. پنبه بخاطر کاربردهای فراوانی که در صنایع مختلف دارد یک گیاه صنعتی محسوب می شود. همچنین پنبه جزء گیاهان لیفی است، منظور از این نامگذاری، بر مبنای استفاده ای است که از این الیاف گیاه در صنعت نساجی می شود.

پنبه یک لیف تک سلولی است و سلول های بلندی دارد. این لیف زیر میکروسکوپ ساختاری تاب دار با سطح خارجی زبر دارد. هرچه الیاف پنبه بلند تر باشند، استحکام و یکنواختی بیشتری داشته و مرغوبیت آن بالاتر می رود لذا در تهیه نخ و صنعت ریسندگی اثر بسزایی دارد.

گیاه پنبه نیاز به آب فراوان دارد. با این حال این گیاه در مناطق زیادی از جهان و ایران کشت می شود. بزرگترین تولید کننده پنبه در جهان هندوستان است. بنا بر آخرین آمار، هندوستان سالانه نزدیک به 6 هزار تن پنبه تولید می کند و 26 درصد کل پنبه جهان را روانه بازار می نماید. چین و آمریکا نیز معدن سفیدی از پنبه هستند. جالب است که بسیاری از کشورهای همسایه ایران، در لیست 10 کشور برتر تولید کننده پنبه هستند. این کشورها عبارتند از پاکستان، ازبکستان، ترکیه و ترکمنستان که هر کدام نقش مهمی در تولید پنبه جهان دارند.

در ایران نیز در اکثر نقاط کشور می توان دشت ها و مزارع زیر کشت پنبه را دید. با این حال در سال های اخیر به دلیل خشکسالی های گسترده، امکان کشت پنبه وجود نداشته است. در برخی استان ها نیز محدودیت هایی توسط دولت برای کشت پنبه ایجاد شده است. به همین علت نمی توان به طور کلی شهر یا منطقه ای خاص را برای کشت پنبه نام برد. طبیعتا اگر به دنبال خرید عسل پنبه هستید نیز منطقه خاصی برای خرید آن پیشنهاد نمی شود.

نکته جالب توجه در مورد گیاه پنبه این است که گیاه پنبه مدت زمان محدودی دارای شهد است. در همین مدت کوتاه زنبورها شهد آن را می نوشند و از آن عسل پنبه تولید می کنند. با این حال قطعا برای یک زنبورستان این میزان جریان شهد کافی نیست. یکی از ویژگی های مهم این گیاه، شهدهایی است که از قسمت های پایینی برگ ترشح می شود. علاوه بر این، گیاه پنبه منبعی مناسب برای تولید عسلک است. عسلک پنبه که از تغذیه زنبور عسل از شیره ترشح شده از ساقه گیاه به دست می آید، خواص فراوانی دارد. عموما عسل ارائه شده در بازار به عنوان عسل پنبه، ترکیبی از عسل پنبه و عسلک پنبه است.